Bluszczyk kurdybanek – Glachoma hederacea

Historia i opis:

Bluszczyk kurdybanek to ziele o tysiącu nazw w każdym regionie nazywają go inaczej a najczęściej po prostu kurdybanek. Jest zielem, jednym z najczęściej wykorzystywanym w historii Polski. Na jego ślady natknięto się nawet w wykopaliskach, w Biskupinie. Do XVII wieku był najważniejsza przyprawą w browarnictwie. Powszechnie wykorzystywane w kuchni staropolskiej np. do wywarów mięsnych zamiast pietruszki nać ale i w lecznictwie. U Św. Hildgardy przeczytamy, że Bluszczyk kurdybanek może być używany do mycia głowy lub kąpieli, by pozbyć się problemów skórnych. Jak również do robienia ciepłych okładów przy bólach głowy lub piersi. Podobno Jan III Sobieski kazał zabrać ziele Kurdybanka dla swojej armii gdy jechał na Wiedeń by ustrzec swoje wojsko przed chorobami.

Bluszczyk kurdybanek (pospolity, zimowy, kondratek) jest rośliną wieloletnią, dorasta do 60 cm długości i jest rośliną płożącą. Łodygi rozgałęziając się pełzają po ziemi tworzą piękną okrywę (np. na skarpie lub skalniku) by od czasu do czasu wspiąć się do góry ukazując swoje malutkie niebieskie kwiatostany dyskretnie chowające się między liśćmi.  Kwitnie od kwietnia do  lipca. Bluszczyk kurdybanek rośnie dziko na obszarze całej Europy i Azji.  Jest rośliną powszechną w polskim krajobrazie i rośnie na terenie całego kraju. W lasach liściastych, w wilgotnych zaroślach, przy drogach, na łąkach, w ogrodach i parkach. Bardzo wcześnie rozpoczyna wegetacje i późno ją kończy a do tego jest bardzo odporny a to wszystko sprawia, że w uprawach rolnych jest pospolitym chwastem.

W lecznictwie czy w kuchni wykorzystuje się ziele pozyskiwane od połowy wiosny do późnego lata w trakcie kwitnienia.  Ścina się sekatorem całe pędy, pozostawiając najniższe części łodyg. Zebrane ziele najlepiej suszyć  w miejscu zacienionym i przewiewnym, rozłożone cienką warstwą.

Ziele Bluszczyku kurdybanka zawiera związki seskwiterpenów, triterpenów, kwas oleanowy i ursolowy, garbniki, fenolokwasy (rozmarynowy, kawowy, ferulowy), flawonoidy, olejek eteryczny zawierający : pinokamfen, menton, mircen, gorycze glechomine i cholinę, kwasy organiczne i sole mineralne.

Działanie i zastosowanie:

Bluszczyk kurdybanek jest bardzo chętnie wykorzystywany w zioło lecznictwie. Wykazuje działanie zwiększające wydzielanie soku żołądkowego, ułatwiające przepływ żółci dzięki związkom seskwiterpenów, również łagodnie zapierające dzięki zawartości garbników, a także działa regenerująco i przeciwzapalnie na błony śluzowe przewodu pokarmowego i skórę dzięki kwasom triterpenowym.  Ponadto ma zdolność  przywracania drożności układu oddechowego, ściągające, wykrztuśne, moczopędne, bakteriobójcze, przyspieszające gojenie, przeciw biegunkowe, pobudzające przemianę materii i wzmacniające, oczyszczające i odtruwające, przeciw zapalne i grzybobójcze. Zewnętrznie świetnie się sprawdza jako ciepłe okłady  przy chorobach skóry jak trądzik, świąd, owrzodzenie, zapalenia i poparzenia. Do płukania ust, gardła, nosa oraz ucha zewnętrznego i błony bębenkowej w stanach zapalnych. Wspiera układ odpornościowy zwiększając liczbę białych krwinek.

W kuchni z powodzeniem kurdybanka można używać do rosołu i innych wywarów mięsnych . Wspaniale komponuje się z twarożkiem lub jako dodatek do masła ziołowego, dań warzywnych oraz sałatek.

Napar:

Odwar z Bluszczyku kurdybanka

1 łyżkę ziela zalać 1 szklanką ciepłej wody, zagotować i podtrzymywać gotowanie pod przykryciem przez 5 minut. Następnie odstawić na 10 minut, przecedzić. Pić po ½ szklanki 2-3 razy dziennie przed posiłkiem.

Zewnętrznie tak przygotowany odwar można stosować do płukania ust, gardła oraz do okładów  i przemywania skóry.

źódła:

Prawie wszystko o ziołach – M.E. Senderski

Zioła Ojców Benedyktynów - J.G. Mayer

Zioła, Apteka Domowa - S. Foster

Z apteki Św. Hildegardy z Bingen - P. Ferris